Avrupa Parlamentosu’nun Sivil Özgürlükler, Adalet ve İçişleri Komitesi (LIBE), CBI programına sahip ülkeleri hedefleyen AB vize düzenlemelerini onaylamasıyla, Yatırım Yoluyla Vatandaşlık (CBI) ülkelerinin vatandaşları ilerleyen zamanlarda AB’ye vizesiz erişim haklarını kaybedebilirler.
Komite 19 Mart’taki 41-10 oylamayla (21 çekimser) “Tüzük (EU) 2018/1806” üzerinde yapılacak değişiklikleri içeren taslak raporunu onayladı. Tüzük (EU) 2018/1806, AB’ye yapılan girişler için vize şartlarının bulunduğu düzenlemeleri içermekte.
CBI programlarının “normalde vize alması gerekecek üçüncü ülke vatandaşlarının Avrupa Birliği’ne vizesiz girebilmelerini sağladığı” yazılan raporda, bu kişilerin AB’nin güvenliği için tehdit oluşturulduğu belirtiliyor.
Ayrıca LIBE komitesi, bu ülkelerin Avrupa Birliği’ne vizesiz giriş hakkını bireysel yatırımcıları çekmede bir araç olarak kullandığı ve bunun caydırılması gerektiği görüşünde.
CBI programlarının AB’ye vizesiz erişimin askıya alınmasına gerekçe teşkil etmesine yönelik çalışmalar Ekim 2023’te başlamıştı. Son gelişmelerle birlikte rapor, AB’nin yasama sürecinde bir sonraki aşamaya taşındı.
Raporda üçüncü ülkeye “gerçek bir bağı” olmayan bireylere vatandaşlık verildiği belirtiliyor ve bu programların AB’ye izinsiz girişi kolaylaştırmasından endişe ediliyor.
AB Parlamentosu Üyeleri (MEP) ayrıca Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin ihlali ve uluslararası insan hakları ya da insancıl hukukun ciddi ihlalleri durumunda vize serbestliğinin askıya alınmasını da savunuyor. Eğer tüzükte değişikliğe gidilirse diplomatik veya hizmet pasaportuna sahip devlet memurları ve yetkililerinin vizeleri bu ihlaller sebebiyle askıya alınabilecek.
Güncel AB kanunlarına göre vize izin süresini aşan kişi sayısında “kayda değer” bir artış ya da düşük tanınma oranına sahip ülkelerden gelen iltica başvurularındaki artış da vizesiz erişimin askıya alınmasına yol açabilir.
MEP bu artışın değerlendirilmesinde kullanılan %50’lik eşik değerinin %40’a düşürülmesi görüşünde.
Karayip ülkeleri gitgide artan bu endişelere değinmek adına 2024 yılında Anlaşma Muhtırası imzalayarak birtakım ortak standartlar belirlemiş, Rus uyruklu kişileri geçici olarak reddetmiş ve minimum yatırım eşiği oluşturmuştu.
Karayip ülkeleri ABD Maliye Bakanlığı ile yaptıkları görüşmeler sonrasında mülakatları zorunlu hâle getirmiş ve CBI programlarına ilişkin ayrıntılı inceleme aşamasını güçlendirmişti.
Raporda Mart 2022’de vize muafiyeti kısmi olarak askıya alınan ve daha sonra Kasım 2024’te tam olarak askıya alınan Vanuatu’ya da yer veriliyor.